Article Index

Eskuizkribu multzo bat partez salbatua

Izkribu zaharren arabera, hiru dokumentuetatik hauek baino ez dira gelditzen : 1.  zenbakia « Ornithologie » eta 2. zenbakia « Histoire naturelle du pays » deiturikoak. 4. zenbakia « Flore » eta balizko belartegia desagertuak dira. Ducourrau-ren lehengusuak, Biarritzeko Jules Moussempès botikariak salbatu zituen dokumentu hauek eta bere semetxiak Baionako euskal Museoari eskaini zizkion. Jules-ek dokumentuak zenbakitu zituen baita beste obra eder bat ere : 1633an argitaratu zen Theatrum Florae.

Saran bizi zen Wenworth Webster (1828-907) etnologo euskaltzale ospetsuaren artikulu bati esker, badakigu Ducourrau-k liburutegi ederra zuela « ahal bezala antolatua Nancy etxearen ondoko eraikin batean, Biarritzeko eliza zaharretik hurbil » (baliteke St Eugénie elizaz aritzea). Hizkuntzalaritza eta filosofiako hainbat dokumentu erosi zizkion, gai hauek ere ikertzen baitzituen gure gizonak, eta horrek okzitanierako aldarte desberdinekiko zuen atxikimendua erakusten digu. Webster-ek hauxe gehitu zuen : « Pierre Ducourrau egiazko bildumalaria zen ; gustu eta entusiasmo handikoa zen eta naturalistaren ohiturek asko lagundu zuten bere ama-hizkuntza ikasterakoan”.

Moussempèstarrak Biarritzeko familia handietakoak ziren. Haien aberastea La Négresse auzoan zuten teilategi batetik jaso dute. Haiena zen baita ere Serbiako Natalia erregina bizi izan zen etxea. Ducourrau hil zelarik, Jules Moussempès-ek, ongi ezagutzen baitzuen, bere farmazia haren etxetik hurbil baitzen (Mazagran karrikaren 19.ean eta Sta Eugenia Plazan) senideei galdegin zien zer gertatuko ote zen bildu zituen dokumentu guziekin. Zoritxarrez, London-eko botanika Sozietatelko kide zen Peter Barr-en testuak dionez (in the Gardener’s chronicle, 311.orr., 1888ko martxoa), Jules Moussempès-i bisita egin ondotik, bere oinordekoek gauza frango bota edo erre egin zuten.

Belartegia eta landareei buruzko bolumena berantago desagertuko ziren, ezen Peter Barr-ek, berreskuratu ziren dokumentu guziak ikusirik, hauen deskribapena egin zuen bere artikuluan. Ikusi ahal izan zuen dokumentua osoki landareen munduaz ari zen, marrazkien bidez eta landare idortuekin. Milaka marrazki aipatzen zituen.

Eskertzekoa da dokumentu hauek ikusi ahal izatea, Moussempès familian hiru belaunaldiz atxikiak izan ondotik. Baionako Euskal Museari1964an eman izana Biarritzeko ikerketa zientifikoen Zentroari baino (bere lehen buletina 1956an argitaratu zuena) harrigarria da. Zergatik hor ? « Le Journal de Biarritz »-en argitaratu artikuluak (196ko urriaren 31etik azaroaren 1era) ez dakar argitasunik. Baionako historia naturalaren Museoari dagokionez desberdina da, museo hau garai hartan oraindik indarrean ez baitzen.